top of page
Zdjęcie autoraVolynia

Historia wołyńskiej kolonii Nowiny obok Maniewicz

Historia kolonii Nowiny sięga nieco później niż powstanie II Rzeczypospolitej Polskiej i początku funkcjonowania jej administracji na Wołyniu. Posiadłość Sewerynówka, na której terenie i zafundowano kolonię, należała do rodziny Cieleckich przez kilka stuleci. Po śmierci Marceli-Seweryna Zaremby Cieleckiego jego majątek, a mianowicie 620 dziesięciny, przeszedł do spadkobierców, którymi byli: Zdzisława-Wanda Jaraczewska, Jadwiga-Eleanora Zaremba-Benak, Helena Zaremba Cielecka oraz Wielosława-Maria Grąskewicz. Imię Wielosławy właśnie zostane wpisane do historii powstania kolonii Nowiny.



Wielosława-Maria, jedna z córek Marceli-Severyna i jego żony Marii Kosińskiej (zmarła przed rokiem 1919), urodziła się w Gostynie (woj. wielkopolskie) w 1888 roku, ale swoje młode lata spędziła na Wołyniu. Otrzymała dobre wykształcenie i pracowała jako bakteriolog w Warszawie, gdzie poznała swojego przyszłego męża, artystę Aleksandra Grąskiewicza (1879–1942). Para pobrała się w roku 1919.


Prawdopodobnie młoda rodzina mieszkała w stolicy przez pewien czas, ale potem postanowiła uporządkować majątek i odziedziczoną ziemię. Pomogła im w tym strategia polityki wewnętrznej nowo utworzonego państwa. Druga Rzeczpospolita wspierała osadnictwo etnicznych Polaków na Wołyniu, instytucje państwowe udzielały im korzystnych pożyczek, a uczestnicy wojny (tzw. osadnicy wojskowi) byli w stanie bezpłatnie lub dojść tanio uzyskać ziemię. I tak pani Wiesława sprzedaje już pierwszą działkę rodzinie Ciszek. W następnym 1923 roku zaczęły tu mieszkać jeszcze dwie rodziny — Bujak i Kollatorowicz. Przed wojną Nowiny miały prawie 15 rodzin, w tym założycielkę, która przeprowadziła się na Wołyń.


Na mapie, wydanej w 1938 r., można zobaczyć 11 dworów należących do kolonii Nowiny; po lewym pliku ich lokalizacja nałożona na zdjęciu satelitarnym GoogleMaps.



Niestety, kolonia nie przetrwała wojny. Niewiele wiadomo o losie mieszkańców osady, nie wiadomo, ilu z nich przeżyło ten trudny czas. Niektórzy zostali zmuszeni do opuszczenia Wołynia z powodu swojej narodowości. Dzisiaj terytorium byłej kolonii jest częścią wsi Kukły. Mieszkańcy nie wiedzą prawie nic o tym zakątku wioski. Nazywają ją Nowyny. Według jednego wspomnienia po wojnie rozebrano „polskie domy” na materiały budowlane lub opał, a dopiero później Kukły rozszerzyły się i zajęły ten teren. Żaden z nowińskich domów do dziś nie przetrwał.



Oto lista mieszkańców kolonii Nowiny, opracowana na podstawie list wyborców z 1938 r. z dodatkami z różnych źródeł. Rok osiedlenia jednego lub więcej członków rodziny jest wskazany w nawiasach.


  • Grąskiewicz Wielosława 1888

  • Ciszek (z 1922) Walenty 1890 та Marianna 1900, одна з доньок називалася Janina

  • Kollatorowicz (od 1923) Jósef 1867 та Janina 1897

  • Bujak (od 1923) Jósef 1900, Jósefa 1904

  • Drżewiecki (od 1924) Aleksander 1892-1967 oraz jego żona Stefania zd. Bekus 1900-1982,ich dzieci: Helena (żyła 4 lata), Kazimiera (żyła 3 lata), Stanisław (zmarł po urodzeniu), Maria 1935

  • Kołaczek (od 1924), przyjechały z miasta Końskie. On z okolic Żywca Władysław 1885-1955 oraz jego żona Marjanna zd. Fornal 1886-1972, ich dzieci: Wacław 1922-1993, Władysław 1924-1992, Irena Cmieła 1927-1999 i jeszcze jedne dziecko pożarte przez wilki.

  • Kozyra (od 1924) Władysław 1897 та Julianna 1895

  • Kocyła (od 1924) Józef 1872, Marjanna 1880, Hipolit 1909, Janina 1911

  • Wrżeśniak (od 1926) Piotr 1874, Jósefa 1908, Zofia 1911

  • Karasiewicz (od 1927) Konstanty 1900

  • Bekus (od 1929) Bronisława 1914 (siostra Stefanii Drżewieckiej)

  • Wydra (od 1932) Antoni 1905

  • Bassara (od 1933), Przyjechali z Rzeszowa Jan (1871-1938) oraz jego żona Maria zd. Zakrzewska 1882 i ich dzieci: Ludwik 1910, Edward 1912, Jozef, Franciszek, Katarzyna, Zofia, Stanisław, Stanisława i Tadeusz.

  • Kraszewski (od 1933) Jan 1910

  • Wilczyński (od 1936) Jan 1909, Janina 1909

Dziękujemy za oddzielne wiadomości potomkom mieszkańców Nowin — Pani W. Skrzypczak oraz Panu C. Bassara

305 wyświetleń3 komentarze

Powiązane posty

Zobacz wszystkie

3 Comments


sundarek
sundarek
Jul 23

Skopiowałem w lipcu 2024 roku te spisy wyborców a Archiwum w Łucku. W przypadku zainteresowania proszę o e-mail na :sundarek@tlen.pl

Like

Jurek Mosacki
Jurek Mosacki
Nov 29, 2023

Bardzo ciekawy artykuł. W nim jest opisany mój dziadek-Jan Kraszewski z kolonii Optowa par. Maniewicze (istniała do 1944 roku) i jego żona (moja babcia) Zofia Wrześniak z Jastrzębii par.Jedlnia i jej siostra Józefa, co wyszła za mąż za wspomnianego w artykule Antoniego Wydra. Proszę o kontakt z potomkami osób ze wsi Nowiny oraz osobami posiadającymi zdjęcia lub dokumenty z tej miejscowości. Mój e-mail: sundarek@tlen.pl , Pozdrawiam Dariusz Kraszewski z Gdańska

Like

Arleta Gad
Arleta Gad
Oct 06, 2022

Ludwik Basara(po powrocie do Polski został z jednym s w nazwisku) w 1936 wziął ślub z Anielą Cierzuch w Maniewiczach potem "zawędrowali" aż do Kazachstanu gdzie urodziła się w Ałma Acie moja Ś.P. teściowa(jak wracali już do Polski w 1946 roku). Ludwik z Anielą i dziećmi trafili do Tanowa pod Szczecinem. Aniela urodziła się W Jastrzębi w parafii Jedlnia. Szkoda ze nie miałam okazji poznać dziadków męża i dowiedzieć się czegoś więcej o ich losach, jak z Maniewicz trafili wgłąb Rosji, jak się poznali....?

Like
bottom of page