Opis różnych miejsc gm. Ołyka w 1938 roku

Trafiliśmy na ciekawe źródło informacji, kartki z informacjami o osiedlach gminy ołyckiej powiatu łuckiego stanem na maj 1938 roku. Kartki zawierają historię miejscowości, opis ludności, życia społecznego, dane o gruntach, komunikacji itd.

Dodajemy przykład takiego kwestionariusza ze wsi Chorłupy.

Baszłyki, gromada Baszłyki

Ilość mieszkańców: 537, z których 518 Ukraińców, 13 Polaków i 6 Żydów

Ilość samodzielnych gospodarstw: 149

Wyznania: 507 prawosławnych, 13 rzym.-katolików, 11 sekstantów Obszar osiedla: 565 ha Osiedle powstało na gruntach książąt Radziwiłłów ok. 1865 roku, rozrzucone regularnie na skutek komasacji. Mieszkańcy otrzymują dodatkowe zarobki przy wywózce drewna w lasach Ordynacji Ołyckiej oraz w Tartaku Cumańskim. Na jarmarki jeżdżą do Ołyki, Klewania i w Derażne. W grudniu 1937 roku powstała szkoła Polskiej Macierzy Szkolnej. Jest potrzeba w budowie własnego budynku i otwarciu publicznej szkoły. Jest cmentarz prawosławny założony ok. 1800 roku. Istnieje jeden żydowski sklep spożywczy. Średnie zadłużenie rolnika na 1 ha wynosi około 20 zł.

Dubiszcze, gromada Dubiszcze

Ilość mieszkańców: 330 Ukraińców

Ilość samodzielnych gospodarstw: 82

Wyznania: 328 prawosławnych i 2 sekstantów

Obszar osiedla: 154 ha

Nazwa osiedla pochodzi od dawnych wojen tureckich i tatarskich, ponieważ było dużo dębów i żołnierze oraz ludność chowała się za dęby. Osiedle istnieje około 200 lat. Oprócz roli ludność pracuje w lasach ordynacji Ołyckiej przy obrocie drzewna. Na jarmarki jeżdżą do Ołyki i Klewania. Z 45 dzieci wieku szkolnego do szkoły chodzi tylko 30. Jeżyk nauczania w szkole — polski. Miejscowe Koło Młodzieży Wiejskiej składa się z 6 członków. Istnieje ochotnicza straż pożarna z 20 członków.

Chorłupy, gromada Chorłupy

Ilość mieszkańców: 1388, z których 1148 Ukraińców, 210 Polaków, 12 Niemców i 18 Żydów

Ilość samodzielnych gospodarstw: 464

Wyznania: 1148 prawosławnych, 210 rzym.-katolików, 12 ewangelików i 18 innych wyznań

Obszar osiedla: 1794 ha

Pochodzenie nazwy osiedla powstało z czasów napadów tatarskich od słowa "Charcz-łupy". Osiedle powstało bardzo dawno, wobec czego trudno ustalić daty powstania. Osiedle powstało na gruntach właściciela Milowicza, poprzednio zaś ziemia należała do książąt Radziwiłłów. W czasie wojny światowej w roku 1915 osiedle zostało zniszczone na 25% przez wojska austriackie i rosyjskie. Na jarmarki miejscowi jeżdżą do Ołyki i Łucka. Uboczne zarobki mają z sezonowej roboty w folwarku Chorłupy. Średnie zadłużenia rolnika na 1 ha wynosi ok. 100 zł. W 1912 roku przez byłe Ziemstwo Rosyjskie zbudowano drewnianą 2-klasową szkołę, obecnie podniesiono ją do 3-klasowej. W 1927 roku założono Kasę Stefczyka, która liczy 180 członków i dobrze się rozwija. Smietanczarnia filii Worotniowskie liczy ponad 100 członków, należy do "Masłosojuzu" i też się dobrze rozwija. W 1883 roku ze składek mieszkańców została zbudowana cerkiew prawosławna. Na osiedlu działają: piwiarnia i sklep spożywczy ukraińskie, 3 sklepy spożywcze i 2 magazyny skupu zboża żydowskie, 3 kuźnie, 4 szewców, 2 krawców, sytuacja materialna tych rzemiosł zadowalająca.

folwark Chorłupy, gromada Chorłupy

Ilość mieszkańców: 40, z których 34 Polaków, 4 Ukraińców i 2 Niemców

Ilość samodzielnych gospodarstw: niema

Wyznania: 34 rzym.-katolików, 4 prawosławnych i 2 ewangelików

Obszar osiedla: 260 ha

Pochodzenie nazwy folwarku powstało z czasów napadów tatarskich od słowa "Charcz-łupy". Majątek został nabyty na targach Dubieńskich w roku 1830 przez Józefa Milowicza. Dawniej majątek ten należał do książąt Radziwiłłów. Obecny dwór jest na starym grodzisku. Dawniej grodzisko było otoczone wodą i bagnami. Na jarmarki miejscowi jeżdżą do Ołyki i Łucka.

Chromiaków, gromada Chromiaków

Ilość mieszkańców: 214 Ukraińców

Ilość samodzielnych gospodarstw: 61

Wyznania: 209 prawosławnych, 5 sekstantów Obszar osiedla: 235 ha

Pochodzenie nazwy osiedla pochodzi od nazwy rusińskiej "Chromyty" (przebić, zabić) i od tego wyrazu powstała nazwa "Chromiaków". Grunta osiedla ok. 200 lat wstecz należały do Kolegiaty Ołyckiej, które były skonfiskowane i nadane włościanom (8 gruntów), czyli ośmiu gospodarzy. W czasie wojny światowej w 1915 roku osiedle zostało kompletnie zniszczone przez wojska austriackie i rosyjskie. Na jarmarki ludność jeździ do Ołyki. Dzieci uczęszczają do szkół w Piastowie i Dernie.

Czemeryn, gromada Czemeryn

Ilość mieszkańców: 528, z których 525 Ukraińców, 3 Polaków

Ilość samodzielnych gospodarstw: 186

Wyznania: 523 prawosławnych, 3 rzym.-katolików i 2 sekstanty Obszar osiedla: 484 ha

Osiedle egzystuje od niepamiętnych czasów i pochodzenie nazwy nie zdołano ustalić. Grunta osiedla są naddziałowe. W czasie wojny światowej w roku 1915 osiedle zostało kompletnie zniszczone. Od roku 1915 do 1916 przez osiedle przechodziła pierwsza linia okopów rosyjskich. Grunta zostały nadane przez rząd rosyjski bardzo dawno prawdopodobnie z majątku rządowego. Uboczne zarobki mieszkańców — to praca sezonowa dzienna w folwarku Turczyn. Przeciętne zadłużenie na 1 ha wynosi ok. 60 złotych. Szkoła powstała w 1928 staraniem Zarządu Gminnego, lecz własnego budynku nie posiada i mieści się w wynajętym, właściciel Cybulski Tomasz. Na zachodzie osiedla są dwa kurhany, które zostały częściowo rozkopane zaraz po wojnie. Są dwa żydowskich magazyny zbożowe. Na osiedlu pracuje jeden krawiec.